Helse debat – maar wie is reg?

Sy skryf onder meer van mense wat in potte gekook word en dat daar “vanuit hierdie kookpotte deurentyd mensegeeste gesleep (word) en met sataniese genot in ’n groot krater afgestamp word”.

Maritz, wat deesdae landwyd oor haar visioene preek, sê dis vir haar (nes vir baie mense) soms moeilik om te verstaan hoekom ’n God van liefde mense na so ’n verskriklike plek sal stuur. 

“Maar dit staan in God se Woord. En niemand wat in die hel is, kan ooit daarvan terugkeer nie.”

Maritz preek vir klein gehore en haar boek het ’n beperkte drukoplaag, maar nietemin het sy klaarblyklik haar vinger gelê op een van die groot teologiese debatte van ons tyd.

Verlede week het Rapport berig oor die boek Love Wins van Rob Bell, een van die wêreld se gewildste evangelistiese predikers, waarin hy die einde van draai-of-braai-teologie aankondig deur te verklaar dat God se liefde groter as die hel is en niemand uiteindelik verlore sal gaan nie. 

Die hel is leeg, skryf Bell. “Is Gandhi in die hel?” vra hy in die boek se YouTube-lokprent. En in een onderhoud verklaar hy ’n God wat mense vir ewig laat martel “kan nie goed wees nie”. 

Bell se teologiese teenstanders voer aan die evangelis onderskat God se toornige sy. By baie Christene wat al lank ongemaklik kriewel oor sommige van die meer gruwe­like (party sal selfs sê sadistiese) beskrywings van die hel, het die boek egter groot aanklank gevind – in so ’n mate dat dit binne dae ’n topverkoper op amazon.com was.

Te midde van dié teologiese storm saai die History Channel oor die Paas­naweek ’n dokumentêre program uit om die kulturele herkoms van die plek van verdoemenis – wat sommige die hel noem – te probeer uitpluis.

Die program, Gates of Hell, kom tot die gevolgtrekking dat heelwat van die folterings wat mense deesdae graag aan die hel toedig, glad nie eens in die Bybel voorkom nie.

“Die Bybel sê baie min oor die hel buiten dat dit ’n plek van vuur is waar sondaars gaan opeindig,” vertel die kerkhistorikus Elaine Pagels, een van die deelnemers aan die program.

“Vir die res van die idees moet mens elders gaan soek.”

Lank voor die Christelike era, so blyk dit, is daar al wyd geglo dat minstens ’n deel van die doderyk oneindige lyding en frustrasie inhou. 

Stamme van Ethiopië tot Nicaragua het aktiewe vulkane as die ingange na brandende doderyke beskou. Die ou Hebreërs het geglo alle sterwelinge gaan eendag hul weg vind na Sjeol, ’n uitsiglose plek van verveling en swaarkry.

En die Grieke het geglo almal, goed of sleg, daal in die hiernamaals af na Hades – hoewel die Grieke ook ’n belangrike detail bygevoeg het: In die onderste dieptes van Hades is ’n gebied genaamd Tartaros, gereserveer vir die ergste skarminkels waar hulle tot in lengte van dae gefolter gaan word.

Tartaros het ’n groot impak op die antieke Mediterreense denk­wêreld gehad – in so ’n mate dat daar binne twee eeue ná die begin van die Christelike era ’n apokriewe boek, die Openbaring van Petrus, verskyn het waarin daar met geesdriftige smaad op die Bybel se yl beskrywings van die hel uitgebrei is.

In die hel, so het vroeë Christene in die Petrus-openbaring gelees, sal mense oor en oor gesteek, gebrand en deur honde verskeur word.

“Die doel van die Openbaring van Petrus was om mense van die sonde af te skrik,” sê die kerkhistorikus en skrywer Marvin Meyer ook in die program. 

Die Petrus-openbaring het uiteindelik nie die amptelike Bybel gehaal nie, maar sou oor eeue heen ’n enorme invloed hê op hoe mense oor die hel dink.

“Mense het duidelik ’n behoefte aan dié soort geregtigheid gevoel. Die goeies word beloon, die slegtes word gestraf. Die hel het dié leemte gevul.”

In die Middeleeue sou die helse folteringe – aangevul deur duiwels met vurke – die verbeelding net meer aangryp. In Dante se Hel is naakte, wriemelende sondaars gebrand, gesteek, deur slange gepik en in kokende bloed gedoop. 

En teen 1741 sou dié idees nog so sterk loop dat John Edwards, ’n Amerikaanse prediker, in een van die mees invloedryke preke tot nog toe, “Sinners in the hands of an angry God”, die fire and brim­stone-genre van prediking sou begin. 

Hiermee het hy verseker dat die antieke idees oor Tartaros tot diep in die moderne era sou voortleef.

Namate die storm in die ondermaanse egter al hoe woester begin woed het, het Bell die laaste paar dae effens teruggekrabbel. 
Hy glo wel daar is ’n hel, het die gewilde prediker onlangs aan Associated Press gesê, en hy meen tóg party mense sal daar ’n draai maak. 

Maar hy hou vol die “vuur” van die hel moet verstaan word soos vuur in die ou tyd gesien is – as iets wat smelters of geneeshere gebruik het om metaal of wonde te reinig sodat dit skoon, bruikbaar en gesond kan wees. God sal niemand afskryf nie.

Maritz, daarenteen, staan by haar vroeëre sienings oor die finaliteit van die hel. In vroeëre onderhoude het sy vertel sy het al gesien hoe die vrees vir die hellevuur party mense motiveer om hulle te bekeer.

Maar sy dink ook daar is dalk ’n ruimte om die ergste vertolkings van die hel – dat dit uit fisieke vlamme en pyn bestaan – nou ’n bietjie te temper. 

“Mens gaan nie in die hiernamaals meer ’n liggaam hê nie; dus is dit seker nie ’n fisieke ervaring nie,” gee sy toe. 

“Eerder as om aan vlamme te dink moet mens dalk eerder aan die hel dink as ’n plek sonder God. Om sonder God te wees is selfs erger as vlamme.”

Gates of Hell word op 23 April om 20:30 op die History Channel (DStv-kanaal 254) uitgesaai.

Bron:  rapport.co.za 

NGVishoek: Ds. ( dominee ) Martin Barnard.