Wanneer vier ons Paasfees?

Die reëling oor wanneer Paasfees gevier word, dateer terug na die Konsilie van Nicea in 325 nC. Die Konsilie het besluit om Paasfees altyd op ’n Sondag te vier, reg deur die wêreld. Om dié dag maklik vooruit te bereken en nie afhanklik te wees van die maansiklus nie, het hulle spesiale tabelle opgestel om die datum te bereken. In die daaropvolgende paar eeue is dié tabelle gereeld aangepas, omdat daar toe nog van die Juliaanse kalender gebruik gemaak is. In 1582 het pous Gregorius XIII die Juliaanse kalender hersien en ook ’n nuwe Paasfeestabel opgestel. Een van die groot veranderinge wat hy ingebring het, is die skrikkeljaarreël. Geleidelik het die Gregoriaanse kalender wêreldwyd inslag gevind in westerse lande, terwyl die Oosterse Ortodokse kerke steeds die Juliaanse kalender gebruik om die datum vir Paasfees te bereken. Daarom verskil die Paasfeesdatum in Westerse kerke en Oosterse tradisies.

Die algemene reël is dat Paasfees val op die eerste Sondag ná die Pasga-volmaan, oftewel die eerste volmaan wat volg op die lente-dag-en-nagewening (in die noordelike halfrond; by ons die herfs-dag-en-nagewening). Dié volmaan is nie die astronomiese volmaan nie, maar ’n kerklike volmaan (bereken met die tabelle) wat min of meer die astronomiese maankalender volg.

Die kerklike reël is:

  • Paasfees val op die eerste Sondag wat volg op die eerste kerklike volmaan wat op of ná die dag-en-nagewening val.
  • Hierdie spesifieke kerklike volmaan is die 14de dag van ná nuwemaan.
  • Die dag-en-nagewening is vasgestel op 21 Maart.

Dit beteken dat Paasfees nooit voor 22 Maart of later as 25 April kan wees nie. 

Daar is veral drie groot verskille tussen die kerklike stelsel en die astronomiese stelsel:

  • Die tyd van die kerklike volmaan is nie noodwendig identies met dié van die astronomiese volmaan nie, omdat die kerklike tabelle nie volledig voorsiening maak vir die komplekse beweging van die maan nie.
  • Die dag-en-nagewening het ’n presiese astronomiese definisie wat bepaal word deur die beweging van die son soos dit van die aarde af waargeneem word. Dit is die presiese tyd waarop die son se ekliptiese lengtegraad nul is. Hierdie presiese tyd skuif effens van jaar tot jaar, maar by die kerklike stelsel skuif dit nie en val dit elke jaar op 21 Maart, ongeag die presiese beweging van die son.
  • Die datum vir Paasfees is ’n spesifieke kalenderdag. Paasfees begin wanneer daardie datum op die plaaslike tydsone begin. Die dag-en nagewening daarenteen is oral ter wêreld op dieselfde tyd.

Die Paasfeesdatums van 2010 tot 2024 is die volgende:

2010  April 4
2011  April 24
2012  April 8
2013  Maart 31
2014  April 20
2015  April 5
2016  Maart 27
2017  April 16
2018  April 1
2019  April 21
2020  April 12
2021  April 4
2022  April 17
2023  April 9
2024  Maart 31

Berekening van die Paasfeesdatum
Die reël is dat Paasfees op die eerste Sondag ná die eerste kerklike volmaan wat op of ná 21 Maart val, gevier word. Die maansiklusse wat deur die kerklike stelsel gebruik word, is eenvoudig om te bereken. 
Die formule is die volgende, waar y die jaartal is, m die maand en d die dag van Paasfees:

c = y / 100
n = y – 19 * ( y / 19 )
k = ( c – 17 ) / 25
i = c – c / 4 – ( c – k ) / 3 + 19 * n + 15
i = i – 30 * ( i / 30 )
i = i – ( i / 28 ) * ( 1 – ( i / 28 ) * ( 29 / ( i + 1 ) )
* ( ( 21 – n ) / 11 ) )
j = y + y / 4 + i + 2 – c + c / 4
j = j – 7 * ( j / 7 )
l = i – j
m = 3 + ( l + 40 ) / 44
d = l + 28 – 31 * ( m / 4 )

Let daarop dat hierdie ’n integer berekening is. Alle veranderlikes is integers, en al die reste na verdeling moet weggegooi word. Bv: 7 verdeel deur 3 is gelyk aan 2.

Voorbeeld: 
Bereken die Paasfeesdatum vir 2010,
y=2010,
c=2010/100=20,
n=2010 – 19 x (2010/19) = 2010 – 19 x (105) = 15,   ensovoorts.

Bron:  http://toringkerk.co.za

NGVishoek: Ds. ( dominee ) Martin Barnard.